In vijf deelsessies vertelden collega’s van de ministeries van BZK en Defensie, de Douane en DGABD over de manier waarop zij invulling geven aan de rijksbrede visie op publiek leiderschap.
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Marijke Linnartz, senior beleidsadviseur P&O, en Diana Boonen, organisatieontwikkelaar bij het ministerie van BZK, vertellen over de interne Ontwikkelkoers van hun ministerie. Met 35 collega’s – leidinggevenden en medewerkers – ontwierpen zij een visie die zij zich eigen konden maken. Het leiderschapsprofiel dat hieruit voortkwam, geldt voor alle medewerkers. De organisatie omarmt publiek leiderschap daarmee als een collectieve verantwoordelijkheid. Co-creëren, reflecteren en bewust handelen staan daarbij centraal.
Defensie
Ook Defensie heeft een organisatiebrede blik op leiderschap, legt Kolonel Dirk Muijskens tijdens zijn deelsessie uit. Vanuit het Expertisecentrum Leiderschap Defensie (ECLD) halen programmamanagers actief behoeften op het gebied van leiderschapsontwikkeling op. Daarbij krijgt ook teameffectiviteit veel aandacht, onder andere in teamcoaching die door gecertificeerde teamcoaches wordt verzorgd. Daarnaast heeft het ECLD een netwerk van meer dan 160 collega-coaches die medewerkers van Defensie helpen met hun coachvraag.
Het ECLD zoekt bij het vormgeven van leiderschapsontwikkeling de samenwerking met alle operationele commando’s van Defensie, inclusief de Bestuursstaf. Intern is ‘de bedoeling’ erg belangrijk. Oftewel: spreek uit wat je met elkaar wilt bereiken en sta open voor signalen vanuit de organisatie.
Herman Broeksma, coördinator Leren en Ontwikkelen bij de Nederlandse Arbeidsinspectie, is blij met dit soort kennisdeling. ‘Ik werk nog niet zo lang voor het Rijk. Daarbuiten merkte ik dat de bereidheid om kennis uit te wisselen niet altijd even groot was. Ik vind het inspirerend dat dit hier vandaag wél het geval is.’
Douane
Een theatervoorstelling met de naam Grenzeloos was in 2022 – na ‘de ontvlechting’ van de Douane van de Belastingdienst – het startpunt voor een gesprek over organisatiecultuur en integriteit bij de Douane. Dat vertellen Suzan Derksen en Tamar van Beek, respectievelijk programmamanager en MD-consulent bij de Douane. ‘Op basis van die gesprekken hebben we een eigen leiderschapskompas ontwikkeld waarin ook elementen van de VOPL terug te zien zijn.’
Het kompas van de Douane heeft vier hoofdlijnen – leiderschap, verbinding, werkplezier en weerbaarheid – en twaalf bijpassende handelingsrichtingen. Bij het thema weerbaarheid zijn dat bijvoorbeeld: 'Ik reflecteer op mijn eigen handelen', 'Ik maak lastige zaken bespreekbaar' en 'Ik oordeel pas als ik de feiten ken.' Het kompas laat gewenst gedrag dat ontwikkelbaar is, zien. Het is inmiddels onderdeel van de onboarding voor leidinggevenden en de basis van het eigen zomerprogramma (net als DGABD heeft de Douane een zomerprogramma). De volgende stap is de operationalisering van de nieuwe visie in de gehele organisatie.
Neem voor vragen, suggesties en ideeën over het gebruik van de Visie op publiek leiderschap in werving en selectie contact op met Jaap Remeeus of Ashwinie Ramdat.
Wervings- en selectiebeleid DGABD
Ashwinie Ramdat en Jaap Remeeus, beiden MD-consulent bij DGABD, vertelden tijdens deze deelsessie wat de toegevoegde waarde is van de VOPL als basis voor het wervings- en selectiebeleid. Het gaat daarbij om de dimensies en handelingsrichtingen uit het kompas, de drie rollen en de drie kernwaarden: publiek leiderschap, morele motivatie en responsiviteit. ‘De vraag is altijd hoe topambtenaren die solliciteren de drie rollen in hun huidige opgave invullen en wat ze nodig hebben om deze rollen in te vullen bij de functie waarop ze solliciteren. Hoe topambtenaren als maatschappelijk partner het burgerperspectief betrekken, wordt daarbij steeds belangrijker: hoe zorg je dat je in verbinding blijft?
In de jaargesprekken gebruiken we de visie om de topambtenaren te vragen hoe het gaat met betrekking tot de rollen en of er hulp nodig is op een van de handelingsrichtingen. Ook onderzoeken we tijdens deze gesprekken de verbondenheid met de kernwaarden. Tijdens de jaarlijkse ABD-schouw vragen we de leidinggevenden van topambtenaren in schaal 15 om met name de rollen uit de VOPL mee te nemen in de P-gesprekken en met deze topambtenaren te bespreken hoe zij zich verhouden tot deze rollen. Het P-gesprek levert namelijk input voor de ABD-schouw. Tot slot nemen we de visie mee in de schouwbesprekingen. Op het schouwformulier wordt expliciet gevraagd naar de rollen.’
Jaap en Ashwinie delen ook de eerste inzichten uit de pilot waarbij sollicitanten gevraagd worden gerichte vragen te beantwoorden in plaats van een traditionele sollicitatiebrief te schrijven. De kwaliteit van de brieven neemt daardoor enorm toe, zo blijkt.
Neem voor vragen, suggesties en ideeën over het gebruik van de Visie op publiek leiderschap in leer- en ontwikkelaanbod contact op met Laura van der Molen.
Leer- en ontwikkelaanbod DGABD
Nina Ellenkamp, Marije Verbeek en Laura van der Molen, adviseurs leren en ontwikkellen bij DGABD, leggen uit dat de rijksbrede VOPL ook de basis vormt van het leer- en ontwikkelaanbod. De drie rollen van een publiek leider – manager, politiek adviseur en maatschappelijk partner – en het leiderschapskompas zijn de kapstok om kortdurende leeractiviteiten én langere ontwikkelprogramma’s te ontwikkelen, met behulp van de handelingsrichtingen die bij het kompas horen.
DGABD kijkt tijdens het vormgeven van het leer- en ontwikkelaanbod ook naar actuele maatschappelijke thema’s en op basis daarvan welke handelingsrichtingen het beste kunnen worden behandeld. Kortom, er is niet maar één manier om de visie te vertalen. Het draait om de context.
Alette Zandbergen, teamleider P&O bij de Nederlandse Arbeidsinspectie, woonde de deelsessie van BZK bij. ‘Net als BZK willen wij ons eigen, herkenbare verhaal op het gebied van leiderschap. Maar we zijn als organisatie nog zoekende naar onze identiteit. Ik maak daarom graag gebruik van de kennis die er al is!’ Maria Lourijsen, projectleider Visie Leiderschapstraject bij SZW, vult aan: ‘Ook wij zijn nog volop aan het onderzoeken hoe we ons leiderschapstraject willen vormgeven. We worden betaald door de burger, dus het is belangrijk om hier goed invulling aan te geven. Het is mooi om vandaag te horen hoe anderen dit aanpakken.’
