Zo’n honderd MD- en HR-experts uit de Rijksoverheid verzamelden zich op donderdag 17 oktober om inspiratie op te doen over de rijksbrede visie op publiek leiderschap. Christina van Wagensveld en Alex Maas van DGABD openden de ochtend, waarna hoogleraar Ben Kuipers uitlegde waarom publiek leiderschap een sociaal proces zou moeten zijn.
Dagvoorzitter Christina van Wagensveld, hoofd Ontwikkelen en Interim bij DGABD, trapt de inspiratiesessie af in het Haagse New Babylon. Ze spreekt direct een belangrijk woord uit: context. Haar collega Alex Maas, directeur/waarnemend plaatsvervangend directeur-generaal, gaat hier uitgebreider op in. ‘De grote maatschappelijke opgaven vragen veel van publiek leiders. Zij spelen een cruciale rol in goed bestuur en een sterke rechtsstaat, met burgerperspectief en in samenspel met overheden en de politiek. Daarom is het belangrijk om te blijven werken aan publiek leiderschap. Een pittige uitdaging, maar de opkomst van vandaag geeft vertrouwen!’
Alex geeft het woord aan Ben Kuipers, hoogleraar Publiek Leiderschap. Hij werkte mee aan de rijksbrede visie en schetst het dominante perspectief op leiderschap. ‘We zetten de leider vaak centraal en op een voetstuk. Een fenomeen dat je “zombieleiderschap” zou kunnen noemen: de leider vertelt ons wel waar we heen moeten. Maar daarmee erodeert leiderschap. We vergeten om medewerkers en de buitenwereld erbij te betrekken.’
Publiek leiderschap: een sociaal proces
Ben wijst erop dat er geen wetboek is voor betere samenwerking en meer onderling vertrouwen. Het gaat uiteindelijk om gedrag. ‘Het gedrag dat nodig is om de diversiteit aan kennis en kunde, behoeften en belangen te benutten bij de complexe vraagstukken waarvoor publieke leiders staan. Dat maakt publiek leiderschap een sociaal proces van beïnvloeden, stimuleren en faciliteren. Met de maatschappelijke meerwaarde voorop.’
Gemeenschappelijk beeld
Ben benoemt drie richtingen voor publiek leiderschap: naar binnen: naar je eigen mensen toe (als manager); naar buiten:naar de samenleving toe (als maatschappelijk partner); naar boven: naar de bewindspersoon of het beleidsdepartement toe (als politiek adviseur). ‘In alle gevallen is er sprake van tweerichtingsverkeer. Hoe help ik mijn team, maar ook: hoe helpt mijn team mij verder?’
Ben koppelt het gedrag van publiek leiders aan wat hij ‘de bedoeling’ noemt. Waar doe je het met elkaar voor en hoe zorg je voor een gemeenschappelijk beeld? En hoe kijk je vervolgens als publiek leider naar je eigen rol daarin? ‘Alleen al door met elkaar het gesprek te voeren, leer je anders te kijken naar dit thema’, aldus Ben. ‘Daarmee geef je leiding aan leiderschap.’
Deelnemers Eveline de Valk en Anita Eggink houden zich voor EZ, KGG en LVVN bezig met de rijkstraineeprogramma’s. ‘Trainees zijn mogelijk de leidinggevenden van de toekomst. Wij zeggen altijd: het gaat als jong talent niet alleen om je eigen ontwikkeling binnen de organisatie, maar ook om je plek in de maatschappij. Dat vraagt om een brede blik op maatschappelijke ontwikkelingen en hun rol daarin. Deze inspiratiesessie bevestigt dat wij al best goed bezig zijn met publiek leiderschap, bijvoorbeeld op het gebied van burgerparticipatie. We moeten niet vergeten om onze successen te vieren.’
