‘Een sterk netwerk is ons krachtigste wapen’

Voorafgaand aan het EK Vrouwenvoetbal in Nederland kwam er een bericht naar buiten over een mogelijke dreiging van een aanslag op het Utrechtse voetbalstadion Galgenwaard op 19 juli. Patricia Zorko: ‘Wat we in zo’n geval doen? De situatie direct onderzoeken en analyseren. Uiteraard in nauw overleg met betrokken partijen. In deze situatie: de politie, inlichtingendiensten, het Openbaar Ministerie, gemeente Utrecht, de KNVB en de organisator van het evenement.’

Geen garantie

‘Op basis van onze bevindingen maken we vervolgens een risico-inschatting. Zo nodig treffen we samen met onze partners maatregelen. Bij het EK Vrouwenvoetbal besloot de gemeente Utrecht, mede op ons advies, onder andere tot de inzet van meer politie rond het evenement, en de controle van alle tassen bij de ingangen van het stadion.

Gelukkig is het EK Vrouwenvoetbal veilig en succesvol verlopen. Mogelijk omdat we de beveiliging hebben opgeschroefd en een of meerdere personen hebben afgeschrikt, maar dat weten we natuurlijk nooit zeker. Het is bovendien geen garantie voor de toekomst. De dreiging in Nederland blijft onverminderd hoog en de kans op een aanslag reëel (niveau 4 van 5).’

Uitdagende baan

Patricia is sinds 1 november 2015 plaatsvervangend NCTV en directeur Cyber Security van de NCTV. ‘Het is gebruikelijk dat de functie van plaatsvervangend NCTV wordt gecombineerd met een inhoudelijke directeursfunctie’, vertelt ze. ‘De afwisseling maakt de baan veelzijdig en uitdagend. Het is ook een mooie combinatie van politieke-bestuurlijk en operationeel werk. Mijn drive is om iets te kunnen betekenen voor de veiligheid van de samenleving.’

Continu dilemma

In de casus van het EK Vrouwenvoetbal nam Patricia ook de coördinatie op zich. ‘In dit geval bleek er geen directe dreiging, maar betrof het een oproep om een aanslag te plegen’, vertelt ze. ‘Op dat moment gaat het om het maken van goede beslissingen op basis van de beschikbare informatie. Daar ben ik op dat moment dan volledig mee bezig.

Het lastigste vind ik steeds weer om een goede keuze te maken tussen het nemen van extra veiligheidsmaatregelen enerzijds en het zo normaal mogelijk laten functioneren van de samenleving anderzijds. Dat is een continu dilemma. In ons werk zijn we ons er steeds van bewust dat het ene ten koste kan gaan van het ander.’

En ja, bij ons gaat er ook weleens wat mis. Als coördinator is het essentieel dat we zowel voor als tijdens een crisis goed contact houden met alle betrokken partijen. Het is weleens voorgekomen dat we in de hectiek iemand zijn vergeten.’

Sterk netwerk

De NCTV werkt dagelijks samen met onder andere politie, gemeenten, Openbaar Ministerie, AIVD en MIVD. De organisatie verzamelt informatie, doet onderzoek en coördineert de samenwerking tussen betrokken partijen. Patricia: ‘In deze onzekere tijden hebben we elkaar keihard nodig, zo simpel is het.

Maar mocht er toch een terroristische aanslag plaatsvinden dan zijn we er klaar voor. Het basisniveau van de veiligheid is op orde en in crisissituaties weten we elkaar heel snel te vinden. Zo kunnen we snel beslissingen nemen en de inzet opschalen als de dreiging toeneemt of als er daadwerkelijk iets gebeurt. Een sterk netwerk is ons krachtigste wapen tegen terrorisme.’

Multidisciplinair overleg

De NCTV werkt samen op alle niveaus: lokaal, nationaal en internationaal. Wekelijks is er overleg met alle DG’s binnen VenJ en met topambtenaren van de ministeries van Defensie en BZ. Daarnaast heeft de NCTV heel geregeld contact met een groot aantal publieke en private partijen, waaronder moskeebesturen, CEO’s van grote bedrijven, evenementenorganisaties en terrorisme-experts. Alle gemeenten waarin problemen van radicalisering en een mogelijke uitreis spelen, hebben inmiddels zelf een multidisciplinair overleg ingevoerd, op initiatief van de NCTV.

Jihadistische dreiging

‘Het grootste risico vormt momenteel de jihadistische dreiging. En we verwachten niet dat deze dreiging de komende jaren afneemt’, zegt Patricia. ‘De terroristische dreiging is daarnaast onvoorspelbaar en veranderlijk. Het vraagt dat we steeds weer inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Dat geldt bijvoorbeeld zeker ook voor de cyberveiligheid. Criminelen en terroristen zetten steeds vaker en geraffineerder digitale middelen in voor hun doeleinden. Via hacks kunnen ze hele computersystemen platleggen en overnemen, zoals we onlangs bijvoorbeeld hebben gezien in de Rotterdamse haven.'

Wat ABD’ers kunnen bijdragen aan de nationale veiligheid? ‘Die kunnen ons het beste helpen door zelf goed bij te blijven op het gebied van digitale veiligheid, zodat ze hun medewerkers goed kunnen informeren. Ze hebben een voorbeeldfunctie. Cyberveiligheid moet topprioriteit zijn binnen alle bestuurskamers.’