Vrijdag 1 december 2023 start de reeks met de gelijknamige lezing ‘Leidinggeven aan integriteit’. Leonie Heres neemt je aan de hand van actuele inzichten uit de wetenschap mee in wat een goede borging van integriteit vraagt aan leiderschap. Maarten Hoekstra laat vanuit de praktijk van ABN AMRO zijn licht schijnen op ethiek en integriteit en kolonel Sander Dalenberg zal dit vanuit Defensie doen.
Leonie Heres
In de eerste bijeenkomst kijken we naar wat het waarborgen van integriteit in organisaties concreet vraagt aan leiderschap. Dat gedragscodes, integriteitsbeleid en meldsystemen alleen niet voldoende zijn, is inmiddels welbekend. We laten zien hoe effectief leiderschap op integriteit anders is dan ‘gewoon’ leiderschap, en waarom dat laatste minder onschuldig is dan het soms lijkt.
Voor welke valkuilen en veelgemaakte fouten moet je beducht zijn als leider?
Aan de hand van actuele inzichten uit wetenschap en praktijk verkennen we vragen en dilemma’s als: hoe zorg je ervoor dat medewerkers zich meer bewust worden van de morele betekenis en gevolgen van hun werk? Voor welke valkuilen en veelgemaakte fouten moet je beducht zijn als leider? Hoe communiceer je op een goede manier over integriteitsschendingen mét oog voor de privacy en veiligheid van betrokkenen? Hoe zorg je ervoor dat signalen uit de organisatie jou op tijd bereiken en er tegenspraak ontstaat wanneer dat nodig is? Wat betekent het concreet om integriteit ‘bespreekbaar’ te maken?
Dr. Leonie Heres is universitair hoofddocent aan de Vrije Universiteit Amsterdam en bijzonder hoogleraar Integriteit van het Lokaal Bestuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze is expert op het gebied van leiderschaps- en organisatieprocessen, in het bijzonder in relatie tot integriteit en integriteitsschendingen in het publieke domein. In 2014 promoveerde ze aan de Vrije Universiteit op onderzoek naar ethisch leiderschap in de publieke en private sector.
Leonie richt zich met haar onderzoek onder meer op de vraag wat organisaties, leidinggevenden en medewerkers nodig hebben in het voorkomen van en omgaan met integriteitsrisico’s, verleidingen en dilemma’s. Daarbij heeft ze nadrukkelijk aandacht voor machtsdynamieken, politiek-ambtelijke verhoudingen en de wisselwerking tussen cultuur, structuur en systeemkenmerken.
Maarten Hoekstra
Wat wil iedereen en kan niemand? Goed zijn. Want om goed te zijn moet je weten wat het is, en dat blijkt bijzonder lastig. Wat goed is, verschilt immers per persoon en per cultuur, het verandert over tijd en het is erg lastig om het over eens te worden. Met dat laatste gaan we tijdens deze sessie aan de slag.
Hoe kunnen we als bestuurders zorgen voor een structurele aanpak van ethische uitdagingen (dilemma’s) zodat goed aantoonbaar een ‘equal seat at the table’ krijgt tijdens ons besluitvormingsproces. Kunnen we dan zeggen dat we 100% goed zijn? Nee, maar wel dat we ons uiterste best hebben gedaan, en dat is het hoogst haalbare.
Maarten Hoekstra neemt je tijdens zijn bijdrage mee in de wereld van ethiek en integriteit in relatie tot leiderschap bij ABN AMRO en als zelfstandig adviseur.
Maarten Hoekstra komt in zijn werk als hoofd Ethiek van ABN AMRO bank veel ethische vraagstukken tegen. Hij en zijn team zorgen er dan voor dat de verantwoordelijke bestuurders geholpen worden een goede afweging te maken van alle belangen en waarden die er meespelen zodat de uiteindelijke keuze die gemaakt wordt beter uit te leggen is. Denk hierbij aan thema’s als kwetsbare klanten, gebruik van kunstmatige intelligentie, slavernijverleden, privacy, sancties, omgangsvormen en duurzaamheid. Hij is ook verantwoordelijk voor de ethische commissie, ethiek advies, morele besluitvorming, trainingen en bewustzijnscampagnes.
Daarnaast werkt hij onder de noemer Dubito aan methoden om ethiek op een structurele manier in te richten binnen organisaties. In beide rollen kan hij werken aan zijn missie “making good more doable”, oftewel het helpen zorgen dat iedereen mee kan werken aan een betere wereld.
Sander Dalenberg
De bijdrage van Dalenberg gaat over het in de praktijk brengen van inzichten over sociale veiligheid, integriteit en tegenspraak (inspraak) bij Defensie. De kern hierbij is ‘practise what you preach’.
Sander Dalenberg, kolonel van de Koninklijke Landmacht (op de foto nog als luitenant-kolonel), startte zijn loopbaan als pelotonscommandant bij de cavalerie. Hij studeerde, als commandant van een opleidingseenheid, arbeids- en organisatiepsychologie. Hij is uitgezonden naar Bosnië en Afghanistan. Als docent leiderschap en ethiek promoveerde hij in 2017 op het thema socialisatie in organisaties. Recentelijk droeg hij bij aan het herziene integriteitsbeleid van Defensie.
