Carsten Herstel (DG Langdurige Zorg) en Stan Kaatee (DG Werk): ‘Als directeur-generaal maak je beleid voor de hele maatschappij. Dan mag je geen signalen missen over je eigen mogelijke vooroordelen,’ zegt Stan. ‘De sessie Letters, labels en hokjesdenken van Haroon Ali uit het ABD Zomerprogramma 2024 hielp om daar scherp op te blijven. Dat wil zeggen: om het gesprek over diversiteit en inclusie niet alleen te voeren, maar ook te voelen.’ Carsten vult aan: ‘Het was confronterend, verdiepend en tegelijkertijd hoopvol. Omdat we zelf deel uitmaken van de LHBTQIA+-community, beseffen we hoe belangrijk het is om veiligheid en voorbeeldgedrag zichtbaar te maken – zowel binnen als buiten onze organisaties.’
'We beseffen hoe belangrijk het is om veiligheid en voorbeeldgedrag zichtbaar te maken – zowel binnen als buiten onze organisaties’
Beiden kozen bewust voor deelname aan deze leeractiviteit in het ABD Zomerprogramma. Stan: ‘Juist in de zomer is er als topambtenaar ruimte om stil te staan bij dit soort thema’s. Je wordt even uit je specialisme gehaald en scherpt je bewustzijn aan rond een specifiek thema.’ Carsten vult aan: ‘Het ABD Zomerprogramma is voor mij dé manier om in gesprek te gaan met collega’s, inzichten te delen en elkaar scherp te houden. Dat hebben we echt mogen ervaren tijdens deze leeractiviteit.’
De interactieve opzet maakte de sessie volgens Stan extra indringend: ‘We oefenden met situaties uit de praktijk. Hoe reageer je als topambtenaar bijvoorbeeld als een medewerker zich kwetsbaar naar je opstelt over geaardheid? Of zich niet geaccepteerd voelt op de werkvloer? We speelden deze scenario’s na en reflecteerden op elkaars reacties. Kreeg iemand steun, of juist afwijzing? En waar kwam dit dan uit voort? Die bewustwording was confronterend, maar nodig.’ Carsten: ‘De kracht zat juíst in dat gesprek met collega’s: hoe creëer jij veiligheid binnen je team? En hoe geef jij diversiteit en inclusie een plek in je leiderschap? Het was interessant om bij deze vragen actief samen stil te staan.’
Tijdens het gesprek valt Stans oog op het boek Spectrum, dat op tafel ligt. De schrijver van het boek is Haroon Ali. Hij was ook de spreker tijdens de sessie die Stan en Carsten afgelopen zomer volgden. Stan glimlacht: ‘Haroon is voor mij echt een inspiratiebron. Ik lees zijn columns, luister zijn podcasts en volg hem op LinkedIn. Hij is uitgesproken, maar altijd verdraagzaam. Het was leuk om hem tijdens de sessie in het echt te ontmoeten. Hij opende het gesprek zó dat iedereen zich aangesproken voelde. We merkten dat deelnemers hun eigen perspectieven en verhalen deelden, ook al herkenden ze zich niet in de LHBTQIA+-letters.’ Carsten knikt: ‘Haroon geeft een stem aan ervaringen die vaak onderbelicht blijven – op een manier die verbindt in plaats van verdeelt. Juist dat maakt hem zo krachtig.’
Het ABD Zomerprogramma hielp ook om (onbewuste) aannames te doorbreken. Stan: ‘Je loopt al snel het risico om te denken: dit programma is enkel voor mensen uit de LHBTQIA+-community. Maar dat is totaal niet zo. We waren zelfs bijna de enigen die zich associeerden met een ‘letter’. Het ging juist om luisteren, verbinden en je oordeel uitstellen. Dat is precies wat we nodig hebben in ons werk.’
Carsten: ‘Ik ervaar als topambtenaar een enorme verantwoordelijkheid richting de samenleving. Natuurlijk ligt die verantwoordelijkheid bij de politiek, maar het gaat ook heel nadrukkelijk over wat inwoners, patiënten en cliënten kunnen verwachten van publiek leiders. Daarvoor is nodig dat topambtenaren zich voortdurend blijven bijscholen. DGABD helpt daarbij, onder meer door dit Zomerprogramma aan te bieden.’
Stan vindt dat als je niet af en toe stilstaat bij je eigen handelen je als topambtenaar ‘echt de boot mist’. Hij legt uit: ‘Het ABD Zomerprogramma helpt om die pas op de plaats te maken en te blijven leren, ook in de rustigere periodes van ons werk. In theorie weten we vaak wel hoe het moet. Maar oefenen met praktijksituaties – en de confrontatie met je eigen gedrag – dát is echt een eye-opener. Dat gun ik iedere publiek leider.’
Beiden bevelen deelname aan de leeractiviteiten van het DGABD van harte aan. Carsten: ‘De kwaliteit van de Rijksoverheid hangt onder andere af van de kwaliteit van topambtenaren. Stel je daarom open voor de leeractiviteiten van het DGABD. Maak tijd voor dit soort sessies. Ze helpen je om bewust, mensgericht en toekomstbestendig te blijven handelen als publiek leider.’
