Namens EZ ziet de Autoriteit Consument & Markt (ACM) toe op de uitvoering van de Postwet. Annet Jonk (directeur Mededinging en Consumenten bij EZ) en Annemarie Sipkes (directeur Telecom, Vervoer & Post bij de ACM) vertellen over hun samenwerking nu de Postwet onder druk staat.
Beleid in uitvoering
Een beleidsmaker en uitvoerder vertellen over de raakvlakken van hun werk en het belang van een goede samenwerking. Hoe proberen zij de kloof te dichten? En wat zijn hun gedeelde uitdagingen?
PostNL roept al jaren op tot een aanpassing van de Postwet, die er ook leek te komen. Wat is jullie rol in dat spanningsveld?
‘Er lopen nu nog steeds procedures over de overname van Sandd in 2019’
Annet: ‘Onze samenwerking op dit dossier dateert al van voor de fusie van Sandd en PostNL. De ACM vond die fusie destijds geen goed idee, EZ en de politiek wel. Wat het spannend maakt, is dat lang niet iedereen met een mening over dit thema het totaalbeeld overziet. Het gevaar bestaat dan dat je een maatschappelijke discussie krijgt die meer wordt gevoed door emoties dan door feiten. Toch waren we het er altijd over eens dat er iets moest gebeuren met de wet. De ontwikkelingen in de markt vroegen daar nu eenmaal om.’
Annemarie: ‘Annet en ik vinden elkaar in de behoefte aan keiharde feiten. Die levert de ACM aan, onder andere door in gesprek te gaan met de markt. Maar welk belang is leidend? Met welke lens kijk je naar de markt? Gaat het in het geval van de postmarkt om de prijs, betrouwbaarheid, snelheid of iets anders? Daarin zal elke betrokken partij een eigen afweging maken. En daarin heeft de ACM soms andere prioriteiten dan EZ en de politiek. In die situatie moet je terug naar de feiten. Dat blijft de essentie, op welke manier de belangen ook verschillen en verschuiven.’
Hoe maken jullie verschillen in opvattingen bespreekbaar?
Annet: ‘Door nieuwsgierig te blijven naar die verschillen. Een paar weken geleden vroeg ik nog aan Annemarie waarom iets voor haar als toezichthouder zo belangrijk was. Als je er niet naar vraagt, is het niet eenvoudig om de lens van een ander te duiden. Je moet investeren om het standpunt van de ander te begrijpen.’
Annemarie: ‘De verschillende belangen en emoties rondom een wet kunnen je in een samenwerking alle kanten opslingeren. Annet en ik zijn continu bezig om elkaar te begrijpen, maar niet per se om elkaar te overtuigen. Dat is wat mij betreft cruciaal. Zoals Annet het altijd zo mooi zegt: we hebben respect voor elkaars rol. En ondertussen laten we ons niet uit elkaar spelen door alle verschillende belangen. Ons proces staat als een huis.’
Welke lessen heeft jullie samenwerking opgeleverd?
‘Onze prioriteiten voor de postmarkt verschillen soms’
Annet: ‘De belangen met betrekking tot de postmarkt zijn groot. En er lopen nu nog steeds juridische procedures over de rechtmatigheid van de overname van Sandd door PostNL. De ACM verleende daar in 2019 geen vergunning voor vanwege een mogelijke monopolie, de staatssecretaris vond dat er algemene belangen zwaarder wogen dan de beperking van concurrentie. Die juridische procedures duren lang, net als het wijzigen van een wet. Stilstand is daardoor een groot risico als we de Postwet passend willen houden voor de huidige markt. We hebben elkaar daarin hard nodig en moeten elkaar blijven opzoeken. Ik weet dat ik Annemarie altijd kan bellen, en vice versa. Juist als het even ingewikkeld is. Het eerlijke verhaal is dat we dan ook best weleens kunnen botsen. Dat mag ook, in de wetenschap dat we ook goed in staat zijn om het later weer te relativeren.’
Annemarie: ‘Het fijne van onze samenwerking is dat we mens en dossier gescheiden weten te houden. Wij kunnen ook heel hard met elkaar lachen! Dat is cruciaal om de energie erin te houden. En we blijven onszelf verwonderen en verbazen over de inhoud van dit dossier. Daardoor zal onze samenwerking nooit een sleur worden.’
Hoe zien jullie de toekomst?
Annet: ‘De ACM voert nu een gebruikersonderzoek uit om te achterhalen wat de samenleving belangrijk vindt als het gaat om post. Parallel daaraan loopt er een onderzoek naar de toekomstige marktontwikkeling. We moeten onze belangstelling voor de feiten vasthouden. Juist daar ligt ook het enthousiasme van onze medewerkers.’
Annemarie: ‘Door onze onderzoeken beschikken we als toezichthouder soms over bedrijfsvertrouwelijke informatie. Ik kan dus niet alles wat ik weet delen met Annet. Daardoor verlopen onze gesprekken ook weleens stroef. Dat voelt vervelend, maar het hoort erbij. Toch moeten we elkaar blijven uitdagen om onderling zo helder mogelijk te communiceren. Uiteindelijk werken we gezamenlijk aan een wet die past bij de postmarkt en de behoeften van Nederland. Dat is waar we energie van krijgen.’
Over de Postwet
Er wordt al langer gesproken over een verlenging van de bezorgtijd van brieven, van 24 naar 48 uur. Dit past volgens PostNL bij de teruglopende postvolumes én bij de behoeften van zakelijke klanten en consumenten. Een meerderheid in de Tweede Kamer ziet in de voorgestelde maatregel vooralsnog ‘geen oplossing voor de al jaren dalende betrouwbaarheid van de postbezorging’. Begin 2025 volgt er een rapport van de ACM over de postmarkt. Daarna zal de politiek alsnog een besluit nemen.
