Foto Dirk Spannenburg (hoofd afdeling Regio en Leefbaarheid bij BZK) en Ronald Gerritsen (directeur Beheer bij de gemeente Leiden)

De City Deal Openbaar Ruimte, waarin 28 partners samenwerken aan de aanpak van stedelijke transitieopgaven, gaat binnenkort over in een operationele werkvorm. Dirk Spannenburg van BZK en Ronald Gerritsen van gemeente Leiden blikken terug en vooruit.

De Partner

Als topambtenaar werk je voor Nederland en werk je dus nauw samen met bedrijven en organisaties. Hoe geven ABD’ers invulling aan deze samenwerking?

Over de City Deal Openbare Ruimte

De komende jaren gaan de straten en pleinen in Nederlandse steden flink op de schop. Voor de nieuwe energie-infrastructuur, het vervangen van riolering, meer ruimte voor water en groen, maar ook voor nieuwe vormen van mobiliteit. Het is een behoorlijke uitdaging om dit integraal aan te pakken, want het is druk boven en onder de grond. Hoe zorgen we ervoor dat deze complexe klussen zo efficiënt mogelijk worden ontworpen, uitgevoerd, beheerd én onderhouden? In de City Deal Openbare Ruimte werken 28 partners – ministeries, lokale overheden, kennisinstellingen en nutsbedrijven – samen aan een integrale aanpak voor de grote stedelijke transitieopgaven. Deze City Deal werd eind 2023 formeel afgerond. De partners gaan met het Platform ISOR (Integraal Samenwerken Openbare Ruimte) nu over tot de implementatie.

Wat is de meerwaarde van jullie samenwerking?

Dirk: ‘Deze City Deal-aanpak van Agenda Stad kan helpen om voor maatschappelijke opgaven oplossingen te vinden die afzonderlijk van elkaar niet mogelijk zouden zijn. Daarin hebben de rijksoverheid, provincies en gemeenten elkaar keihard nodig. Als BZK brachten we de betrokken partijen bij elkaar en faciliteerden we de aanpak.’ 

Ronald: ‘Ook in Leiden zijn de opgaven in de openbare ruimte groot. Denk aan netcongestie, riolering, klimaatadaptatie en de energietransitie. Deze transities vragen om ingrijpende werkzaamheden door verschillende partijen. Waaronder gemeenten en nutsbedrijven, maar ook woningcorporaties met hun woningbouwopgave. De City Deal Openbare Ruimte hielp ons om een basis te leggen voor gezamenlijke afspraken en oplossingen, ondanks soms knellende wetgeving en financiering. Hierdoor konden we tastbare stappen zetten en concrete producten opleveren. Zoals een handreiking voor integrale programmering, nieuwe financieringsvormen en een overzicht van knellende of ontbrekende wetgeving.’

Wat zijn belangrijke leerpunten in jullie samenwerking?

Dirk: ‘We hebben gebouwd aan collectieve wijsheid om de afstand tussen beleid en uitvoering te verkleinen. De gemeente Leiden is in algemene zin en binnen deze samenwerking erg vooruitstrevend. De City Deal geeft alle betrokken partijen de kans om gezamenlijk te pionieren en oplossingen te vinden die anders moeilijk te bereiken zouden zijn.’ 

Ronald: ‘Onze samenwerking leerde mij dat een gemeenschappelijk doel, zoals het minimaliseren van overlast voor inwoners en het bereikbaar houden van onze steden, een sterke basis biedt voor samenwerking. Elke partner binnen de City Deal heeft zo zijn eigen doelen en werkwijzen, maar uiteindelijk willen we er allemaal voor zorgen dat Nederland de komende dertig jaar niet één grote bouwput is.’ Hoe zorg je voor een goed samenspel tussen alle partijen?’  

Ronald: ‘Er zijn binnen gemeenten verschillen tussen beleidsmakers en uitvoerders, net als tussen gemeenten en ministeries. Maar als de wil om elkaar te begrijpen er is, dan kom je er samen uit. Door oprechte interesse te tonen en goed naar elkaar te luisteren. Als je bedenkt dat een beleidsmaker graag ziet dat beleid wordt uitgevoerd en een uitvoerder graag werkt met helder en uitvoerbaar beleid, dan vind je elkaar.’ 

Dirk: ‘Juist door die verschillen is het belangrijk om de samenwerking op te zoeken en een feedbackloop op te zetten tussen beleid en uitvoering. Zo zorgen we ervoor dat wat we bedenken in de praktijk ook werkt.’

‘We kunnen nu oplossingen vinden die anders moeilijk te bereiken zouden zijn’

Wat blijft jullie het meest bij van deze samenwerking?

Dirk: ‘Het is inspirerend om te zien hoe iedereen bereid is om samen een oplossing te vinden. Alle partijen zien dat ze elkaar nodig hebben. Die gedrevenheid is de sleutel tot succes.’ 

Ronald: ‘Dat herken ik heel erg. Ondanks onze verschillende taken willen Dirk en ik uiteindelijk hetzelfde: Nederland zo efficiënt mogelijk en met minimale verstoring transformeren. Hoe meer we de ruimtelijke opgaven tegelijk kunnen aanpakken, hoe minder overlast voor de samenleving.’ 

Hoe nu verder?

Ronald: ‘Er zijn mooie resultaten geboekt: een handreiking voor integraal programmeren, handvatten voor het inrichten van organisaties en samenwerking, nieuwe financieringsvormen. Maar we zijn er nog niet. Met Platform ISOR (zie kader, red.) kunnen we het “tactische gat” tussen strategie en operatie opvullen, en toegroeien naar het integraal programmeren van de transities in de openbare ruimte.’ 

Dirk: ‘De City Deal Openbare Ruimte is nu afgerond. Er zijn belangrijke afspraken voor de komende jaren gemaakt en we hebben in beeld gebracht waar wetgeving knelt of ontbreekt. Daar ligt soms nog een opgave voor de betrokken ministeries. Ik heb er vertrouwen in dat alle partijen de samenwerking nog veel verder gaan brengen.’