Leiderschap, vakmanschap en loopbaan

Bureau ABD zorgt ervoor dat topambtenaren zich blijven ontwikkelen. Zo kunnen ze hun werk goed blijven doen. Bureau ABD inventariseert samen met topambtenaren wat ze nodig hebben om hun talenten te ontwikkelen en zorgt voor het ontwikkelaanbod. Dat kan een opleiding of een leerinterventie van verschillende dagen zijn of bijvoorbeeld een webinar. Ook organiseert Bureau ABD  reflectiebijeenkomsten. Tijdens zo’n bij­eenkomst kijken topambtenaren terug op ervaringen en wat ze daarvan kunnen leren. ABD’ers kunnen zich daarnaast verder ontwikkelen door tijdelijk op een andere werkplek ervaring op te doen via ABD-Interim.

In dit hoofdstuk vind je verdere uitleg over onze activiteiten, inclusief bijbe­horende cijfers.

ABD-symposium

Zo’n 300 ABD’ers deden in 2021 mee aan het jaarlijkse ABD Symposium, met als thema ‘Grenzeloos samenwerken: mensenwerk’. Veel van de opgaven in onze samenleving zijn immers zo ingewikkeld dat ze niet meer alleen vanuit de individuele ministeries kunnen worden opgepakt. Daarom is samenwerken over de grenzen van departementen en bestuurslagen heen nodig. Het online symposium ondersteunde deze beweging, en onderzocht hoe de overheid burgers in beeld kan houden bij de uitvoering van complexe stelsels.

Op de ABD-site is een verslag te vinden, inclusief video’s van alle plenaire rondes.

Kompas voor publiek leiderschap

In 2021 heeft Bureau ABD de visie op publiek leiderschap, die stamde uit 2016, vernieuwd. Bij dit traject van Bureau ABD zijn allerlei mensen van binnen en buiten de overheid betrokken: van ambtelijk leidinggevenden en medewerkers tot wetenschappers, bestuurders en journalisten. De resultaten hiervan leidden tot het “Kompas voor publiek leiderschap – visie op wenselijke leiderschapsrichtingen” en onderliggende wetenschappelijke rapporten. De vernieuwde visie benadrukt dat publiek leiderschap van meer kanten moet worden bekeken als gedeeld proces. Het visietraject is onderdeel van een bredere ‘beweging’ rondom publiek leiderschap die in 2022 wordt voortgezet.

Het proces en alle producten daarbinnen zijn het afgelopen jaar actief gedeeld op de projectpagina. Daar is ook het Kompas te downloaden.

Opleiding & ontwikkeling

Bureau ABD zorgt ervoor dat topambtenaren zich blijven ontwikkelen.
De scholing van Bureau ABD richt zich op drie thema’s:

^{* een deelnemer kan aan meerdere activiteiten deelnemen}

1. Talent- en leiderschapsontwikkeling

Bureau ABD biedt twee programma’s aan waarmee talentvolle ambtenaren zich snel kunnen ontwikkelen naar een hoger niveau. Er wordt gestreefd naar een diverse samenstelling van deelnemers in de breedste zin van het woord. Daarom zijn er ook deelnemers van buiten het rijk.

ABD kandidaten­programma

Voor talentvolle ambtenaren in schaal 15 is er een meerjarig ontwikkelingsprogramma: het ABD Kandidatenprogramma. Kandidaten worden geselecteerd en voorgedragen door hun organisatie. Het doel van het programma is door te groeien naar het niveau van directeur. In 2021 volgden 44 deelnemers het ABD Kandidatenprogramma: 27 vrouwen en 17 mannen. Van hen werken 7 deelnemers momenteel buiten het Rijk.

TMG talent ontwikkelprogramma (TMG top)

Bureau ABD heeft daarnaast een speciaal programma voor ambtenaren van binnen en buiten het Rijk die het in zich hebben om TMG’er te worden. Dit heet TMG TOP. In het programma staat leren van elkaar centraal. Belangrijke vragen daarbij zijn: Wat zijn in­zichten van professionals binnen en buiten de organisatie? Welke dilemma’s kunnen we delen? En welke oplossingsrichtingen? Wie meedoet aan TMG TOP is voorgedragen door zijn of haar werkgever. Dat kan een ministerie zijn, maar ook een zbo of andere netwerkpartner van Bureau ABD.

Voor ze deel kunnen nemen aan TMG TOP gaan alle kandidaten door een uit­gebreide selectie, waaronder een stevig assessment dat onder meer netwerkvaardigheden binnen en buiten het rijk meet, en zowel je politieke als je maatschappelijke sensitiviteit. In 2021 deden 46 mensen mee aan TMG TOP: 26 vrouwen en 20 mannen. Daarvan werkten 10 deelnemers buiten het Rijk.

2. Ambtelijk vakmanschap

Bureau ABD heeft een divers aanbod om ambtelijk vakmanschap te versterken. Dat wil zeggen dat deze opleidingen ABD’ers helpen hun huidige functies zo goed mogelijk uit te voeren.

Voorbeelden zijn:

• het Ambtelijke Professionaliteit Programma (APP).
• het Zomerprogramma.
• Intercollegiale consultatie.

Het zomerprogramma

Het Zomerprogramma stond in 2021 in het teken van Diversiteit en inclusie.

In 2021 namen 179 ABD’ers deel aan het Zomerprogramma.

Intercollegiale consultatie (ICC)

Tijdens een Intercollegiale Consultatie-­bijeenkomst buigen verschillende deelnemers zich onder professionele begeleiding over vragen die met hun werk te maken hebben. Ook kijken ze terug op  ervaringen en wat ze daarvan leerden. De ICC-groepen bestaan uit maximaal zes deelnemers, en zijn altijd een mix van beleid, toezicht en uitvoering, man-vrouw, jong-oud, etc, en komen in twee jaar 12 keer twee uur samen. In 2021 deden er in totaal 202 (top)managers mee, van verschillende ministeries en van gemeenten, provincies, politie en zbo’s.

Het Ambtelijke Professionaliteit Programma (APP)

Het Ambtelijke Professionaliteit Programma (APP) richt zich op het vergroten van actuele vakkennis. Bijvoorbeeld op het gebied
van ICT, Communicatie, en maatschappelijk relevante ontwikkelingen.

In 2021 deden 318 deelnemers mee aan het APP.

TMG-tafels

Tijdens een TMG-tafel behan­delen leden van de TMG een belangrijke gebeurtenis uit hun dagelijkse praktijk. Daarna gaan ze hierover met elkaar in gesprek. Daarbij is veel aandacht voor de  persoonlijke rollen van deel­nemers. In 2021 is er 4 keer een TMG-tafel georganiseerd.

In 2021 waren er in totaal 172 deelnames aan TMG-activiteiten.

TMG-dag

Op deze jaarlijkse bijeenkomst spreken TMG’ers met elkaar over de uitdagingen die ze in hun dagelijks werk tegenkomen, en hoe ze daarbij de maatschappelijke opgave voorop kunnen houden. In 2021 vond de TMG-dag voor de vijfde keer plaats. Het thema was dit jaar De visie op Publiek Leiderschap. Vanwege corona was de bijeenkomst online.

Op de ABD-site is een verslag te vinden, inclusief een podcast van de plenaire opening.

3. Loopbaan-oriëntatie

Bureau ABD ondersteunt ABD’ers ook als zij een loopbaanstap willen maken. Er vonden in 2021 twee trainingen plaats gericht op loopbaan-oriëntatie:

• Solliciteren op maat

• Een goed CV

ABD-interimmanagement

ABD’ers kunnen zich ook (versneld) verder ont­wikkelen door te werken aan tijdelijke opdrachten. Deelnemers aan de interim-­pool werken in een periode van maximaal drie jaar aan verschillende opdrachten. Deze managers zijn geselecteerd op basis van ontwikkelvraag en inzetbaarheid, en krijgen ondersteuning bij hun ont­wikkeling. In 2021 bemiddelde Bureau ABD bij 60 interim- opdrachten van 12 rijks­organisaties, waaronder ministeries, gemeenten en Hoge Colleges van Staat. Een interim-­opdracht duurt gemiddeld 12 maanden.

De interim-pool bestond eind 2021 uit 27 interim-managers: 17 mannen en 10 vrouwen.

Domeinspecifieke expertise en succession planning

Voldoende inhoudelijke kennis en ervaring van het beleidsterrein of de sector waar een ABD’er werkt – oftewel domeinspecifieke expertise – is een belangrijk vereiste voor ABD’ers.

Om een topambtelijke functie goed te kunnen vervullen moet je weten wat er speelt, relevante inhoudelijke argumenten kunnen wegen en een visie hebben op wat nodig is om de opgaven in de samenleving op dit maatschappelijk domein te kunnen realiseren. Een relativering is hier overigens op zijn plaats. Het beeld van dé topambtenaar die alle relevante kennis in huis heeft en als enige adviseur van de minister optreedt, is allang verleden tijd. Daarvoor zijn de actuele maatschappelijke opgaven te complex.

Bureau ABD heeft in 2021 bij de werving en selectie onder andere meer nadruk gelegd op wat er nodig is om de maatschappelijke opgaven succesvol te realiseren. Voor vitale en gevoelige functies in de top van het Rijk heeft Bureau ABD daarnaast al in een vroeg stadium aandacht voor succession planning: in een vroeg stadium voldoende kandidaten benaderen voor een succesvolle opvolging in die functies.

ABDTOPConsult

ABDTOPConsult is een kleine adviesgroep van ervaren topambtenaren, die binnen de Rijksoverheid snel inzetbaar is bij complexe of urgente vraagstukken: van onderzoek en advies tot interim-functievervulling. ABDTOPConsult bestond in 2021 uit 8 adviseurs.

In 2021 voerden de adviseurs van ABDTOPConsult in totaal 65 opdrachten uit.

Een adviseur van ABDTOPConsult voert gemiddeld 8 opdrachten per jaar uit.

De gemiddelde duur van de doorlooptijd van opdrachten bedraagt ruim 5,4 maanden.