Matthijs van den Berg, directeur Kennis bij de Inspectie van het Onderwijs, las dit voorjaar het boek Zo kan het ook. Leren van successen in het openbaar bestuur van Paul ’t Hart, Erik-Jan van Dorp en Wouter Jan Verheul. Welke nieuwe inzichten leverde dit Matthijs op?
Leren, lezen & luisteren
In deze rubriek blikken topambtenaren terug op hun professionele ontwikkeling. Wat hebben ze geleerd van een training, boek of dialoogsessie? En hoe nemen ze de geleerde lessen mee in hun werk?
‘Wat dit zo’n fijn boek maakt, is dat het eens niet gaat over wat er misgaat bij de overheid, maar over wat er juist goed gaat. En dat vergeten we vaak. Een kritische blik op overheidsfalen is belangrijk, daar kunnen en moeten we van leren. Maar ik vind het persoonlijk ook belangrijk om te kijken naar wat er goed gaat en dáárvan te leren. We vinden het vanzelfsprekend dat de treinen op tijd rijden of dat de belastingaangifte vooraf al is ingevuld, maar daar zit knap beleid achter. Dit boek volgt de lijn van de positieve bestuurskunde en laat aan de hand van vijftien voorbeelden zien wat er goed gaat. Dat inspireerde me echt.’
Een hoopvol perspectief
‘Het laatste hoofdstuk bevat reflectievragen die je helpen om deze lessen toe te passen in je eigen werk. Hoe maak je creatieve combinaties? Hoe benut je experimenteerruimte? Echt waardevol, of je nu bij beleid, uitvoering of toezicht werkt. Natuurlijk is er wel een kanttekening: je weet niet precies hoe de vijftien succesvoorbeelden gekozen zijn. Maar belangrijker is dat het boek je een hoopvol perspectief biedt. Het laat zien dat het vaker goed gaat dan we denken – juist omdat we gewend zijn om vooral het negatieve te zien. Immers: goed nieuws is geen nieuws.’
Concreet en realistisch
‘Er is vaak terechte kritiek op de overheid en de ambtenarij. Ook ik voel me als topambtenaar verantwoordelijk voor wat er misgaat. Soms schaam ik me daar zelfs voor. Dit boek laat zien dat er ook een andere kant is, en dat doet me goed. Het geeft me professionele trots en ambtelijk zelfbewustzijn. Dat is de kracht van dit boek: het helpt je niet alleen om anders te kijken, maar ook om te leren hoe je problemen kunt voorkomen. Heel concreet en realistisch, met simpele, betekenisvolle stappen. Zoek de tussenruimte op, neem kleine stappen, betrek de uitvoering en toezicht al vroegtijdig bij het beleid. De waarde van dat lerende effect is minstens zo groot als de inhoud zelf.’
