De NAVO-top in Den Haag ging de boeken in als de grootste veiligheidsoperatie ooit in
Nederland. Wilfred Rietdijk (DEF), Martin Wijnen (RWS) en Monique Vogelzang
(JenV) delen hun ervaringen en lessen.
‘In een situatie als deze moet je openstaan voor creativiteit’
‘Vijf legpuzzels, die dagenlang allemaal moesten kloppen’: zo omschrijft generaal-majoor Wilfred Rietdijk als militair eindverantwoordelijke de complexiteit van de NAVO-top. Land, lucht, zee, cyber en logistiek vormden de puzzelstukjes. Zo werd een deel van de Noordzee afgesloten voor scheepvaart en was er een verbod op drones rondom het Haagse World Forum. Maatregelen met impact, aldus Monique Vogelzang (directeur-generaal Politie en Veiligheidsregio’s bij JenV). ‘Toen we anderhalf jaar geleden begonnen aan deze nationale operatie, beseften we direct dat het effect op lokale partners zoals hulpdiensten en gemeenten groot zou zijn. Daarom hebben we veel tijd en energie gestoken in de gesprekken met onder anderen de veiligheidsregio’s en burgemeesters. Wat ging de NAVO-top betekenen voor de politiecapaciteit in de rest van het land? Welke evenementen konden daar wel en niet doorgaan? Die afweging tussen nationale en regionale belangen was soms best lastig.’
Zo min mogelijk hinder
‘Persoonlijk contact en constructieve gesprekken waren heilig’
Ook voor Rijkswaterstaat was de impact op de samenleving de grote uitdaging. Directeur-generaal Martin Wijnen: ‘Wij staan voor ongestoorde, vlotte doorstroming op onze wegen en vaarwegen. Door de NAVO-top waren daar nu zware ingrepen nodig. Dan kom je samen met decentrale overheden bijvoorbeeld voor de keuze te staan om óf te zorgen dat scholieren naar hun herexamen kunnen fietsen óf een veilige doorgang voor The Beast (de gepantserde limousine van president Trump, red.) te creëren. En dan moet je elkaar toch weten te vinden. Ik merkte dat het gezamenlijke doel ons daarin hielp: een waardig, gastvrij, veilig en ongestoord evenement, met zo min mogelijk hinder voor het maatschappelijk leven. Voeg daar eenduidige communicatie aan toe en meer heb je niet nodig om tot goed gewogen oplossingen te komen.’
De creativiteit van collega’s
‘Het was in de aanloop naar de NAVO-top een genot om overheidsbreed al die professionals aan het werk te zien’
Door soms haaks op elkaar staande belangen werden meerdere discussies op het scherpst van de snede gevoerd, erkent Wilfred. ‘Een kwestie van geven en nemen. Persoonlijk contact en constructieve gesprekken zijn dan heilig. Zolang je belangtegenstellingen openlijk uitspreekt en op alle niveaus – van directie tot uitvoering – goed blijft samenwerken, kom je tot een oplossing. Ook onder tijdsdruk. Mijn afdronk van de NAVO-top is dan ook dat alles kan. We hebben voor vraagstukken gestaan waarbij ook ik dacht: dit is toch bijna niet te regelen in ons kleine landje? Maar die mindset accepteer ik nu niet meer.’ Monique vult aan: ‘Het was boeiend om te zien hoeveel we met een scherpe focus voor elkaar kunnen krijgen. In tijdelijke wetgeving, interdepartementaal overleg en de uitvoering. Mijn les is dat creativiteit hierin een belangrijke rol speelt. Daar moet je als leidinggevende in zo’n situatie voor openstaan. Neem je eigen organisatie mee in waar je mee bezig bent en vraag mensen om vanuit hun expertise mee te denken. Die focus en wendbaarheid zijn heel belangrijk om een operatie van deze omvang te kunnen organiseren.’ Ook Martin wijst op de expertise van medewerkers. ‘Tijdens een werkbezoek aan een windpark op de Noordzee kwam ik een collega tegen die bezig was om een C2000-aansluiting te maken voor de Kustwacht. Wat ik daarmee wil zeggen: er gaat dankzij onze mensen al heel veel goed, zonder dat we ons daarmee hoeven te bemoeien. Zij beschikken over een enorm probleemoplossend vermogen.’
Blijvende aandacht voor weerbaarheid
Zonder grote incidenten blikken Wilfred, Martin en Monique terug op een geslaagde operatie. ‘Toch hebben we op het gebied van weerbaarheid nog een weg te gaan’, vindt Wilfred. ‘Neem de gemeente Den Haag: dat is een kwetsbare zone met veel high-profile organisaties, maar luchtbeveiliging was er alleen tijdens de NAVO-top. En ook al spant die gemeente zich al flink in op het gebied van weerbaarheid, we moeten ons realiseren dat militaire en hybride dreigingen voor heel Nederland gelden. Laat de NAVO-top daarin een wake-up-call zijn.’ Monique: ‘Qua fysieke veiligheid komen we als land een heel eind. Maar op het gebied van digitale infrastructuur is binnen alle overheidsorganisaties nog een hoop te doen. In de aanloop naar de NAVO-top wisten we elkaar ook daarin telkens goed te vinden. Dat moeten we blijven doen.’ Het slotwoord is aan Martin. ‘Weerbaarheid is werkbaar, maar we maken het onszelf niet makkelijk. Het is aan ons om in een complexe omgeving ervoor te zorgen dat onze mensen hun werk goed kunnen doen. Vervolgens moeten we de ruimte en het vertrouwen geven om tijdig te escaleren. Het was in de aanloop naar de NAVO-top een genot om overheidsbreed al die professionals aan het werk te zien. Tijdens het DG-overleg ging het vaak over de stilte voor de storm. Maar die storm is er nooit gekomen.’
