Steviger in je schoenen staan. Effectiever samenwerken over organisatiegrenzen heen. Beter richting, koers, rolverdeling en beleid weten vast te stellen. Het ABD LaB – waarin je als directeur van de Algemene Bestuursdienst in tien maanden je leiderschap naar een hoger niveau tilt – levert topambtenaren veel op. Programmamanager Annemiek de Winter en ervaringsdeskundige Roelof Triemstra (IND) vertellen over dit bijzondere leiderschapsprogramma.
Wat: ABD LaB
Voor wie: ABD-topmangers (directeuren)
Inhoud:
- 1,5 dag development center
- 3 reflectiesessies van een halve dag
- 2 trainingsdagen
- Facultatief aanbod van 1 tot 2 dagen
- Individuele gesprekken met je leerbegeleider.
Meer informatie en aanmelden: ABD Leerportaal
‘Het ABD LaB is een leiderschapsprogramma voor ABD-topmangers waarin je als directeur in groepjes van vijf tot zes mensen aan de slag gaat met je persoonlijke ontwikkeling. Het programma duurt tien maanden met vijf ontwikkel- en trainingsdagen. Daarnaast kun je gebruikmaken van een facultatief aanbod en voer je individuele gesprekken met je leerbegeleider’, legt programmamanager Annemiek de Winter uit.
Een stevige impuls
‘Elke groep start met 1,5 dag waarin je in een development center aan de slag gaat met je eigen leervragen. Daarmee ga je direct oefenen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het ontwikkelen van competenties die je nodig hebt bij het werken in een politiek-bestuurlijke context, de invulling van een boegbeeldrol, mensen beter aan je weten te binden en het beter worden in het vaststellen van richting, koers, rolverdeling en beleid.’
Elke groep een eigen programma
Maatwerk en van elkaar leren staan nadrukkelijk centraal in de groepen. ‘Samen met de leerbegeleider kijken de deelnemers, nadat ze het development center hebben doorlopen, welke leervragen zij gemeenschappelijk hebben. Aan de hand daarvan stel ik met de leerbegeleider een ontwikkelprogramma samen dat aansluit op de behoeften van de groep. We huren daarbij externe trainers in voor twee trainingsdagen. Er zijn ook facultatieve trainingen, bijvoorbeeld over psychologische veiligheid of verandermanagement.’
ABD Lab: hoe het begon
Annemiek zette het ABD LaB in 2019 op. ‘Het leeraanbod specifiek voor directeuren was toen vooral gericht op kennis- en vakontwikkeling’, vertelt ze. ‘Er ontbrak nog een programma over persoonlijk leiderschap voor directeuren die zich willen ontwikkelen in hun werk. Ik ben daarom met veel ABD’ers gaan praten over hun behoeften op het gebied van leiderschap. Zo kwamen we tot een programma dat bestaat uit vaste onderdelen en leeractiviteiten op maat.’
Wie of wat heb ik nodig?
Tussentijds reflecteer je met de leerbegeleider op je ervaringen. ‘Na elke training heb je bijvoorbeeld een individueel gesprek over de impact van de training op je ontwikkeling of vraagstuk. Daarin bepaal je heel concreet welke vaardigheden je wil ontwikkelen, wat je al kunt oefenen in de werkcontext en hoe je dat leerproces het beste aanpakt. Je beantwoordt ook vragen als: welke leervormen bestaan er voor deze vaardigheid en wie heb ik daarvoor nodig?’
Vliegen
‘Deelnemers herkennen elkaars worstelingen, ook al zijn hun opdrachten heel anders’
Er starten vijf groepen per jaar. Bij het samenstellen van de groepen zorgt Annemiek voor een diversiteit aan inhoudelijke achtergronden en departementen. ‘Doordat deelnemers het directeurschap gemeen hebben herkennen ze elkaars worstelingen, ook al zijn hun opdrachten heel anders. Door die verschillen en overeenkomsten is dat gezamenlijke leren bijzonder effectief. Groepen gaan vaak echt vliegen. Zo leuk om te zien!’
Steviger in hun schoenen
Deelnemers zijn dan ook positief over ABD LaB. ‘We horen vaak dat zij als leider steviger in hun schoenen staan. Ze hebben meer zelfvertrouwen en spreken zich makkelijker uit. Ze zijn daardoor effectiever als het gaat om samenwerking en sturing.’
In alle drukte
De groepen zijn bewust klein. ‘We vragen echt commitment en stimuleren deelnemers om de bijeenkomsten van ABD LaB zo streng mogelijk te bewaken in de agenda’s. Het is immers niet alleen een investering in je eigen ontwikkeling, maar ook in die van je collega-deelnemers.’
‘We ontdekten: als je vertrouwt op je gevoel, zit je er eigenlijk nooit naast’
Durven vertrouwen op je intuïtie
Roelof Triemstra, directeur Dienstverlenen bij de IND: ‘Ik vind dat ik me als directeur altijd moet blijven ontwikkelen. Het ABD LaB bood mij de kans om te kunnen groeien en te reflecteren op mijn eigen functioneren. Het is gewoon veel effectiever en prettiger om dat samen met anderen te doen. De collega-directeuren in mijn groepje kwamen allemaal uit een ander werkveld. Toch liepen we rond met dezelfde vragen: hoe wil ik leidinggeven aan mijn organisatie, en aan mijzelf? Wie ben ik als leidinggevende? Die herkenning zorgde voor een vertrouwde sfeer, waardoor we al snel open en eerlijk ervaringen met elkaar uitwisselden. Ik voel me nu meer onderdeel van de ABD-community. Het contact met andere ABD’ers zoek ik nu sneller op. Een tijdje geleden heb ik nog wat gedronken met een van de andere deelnemers.
Je wordt als ABD’er vaak geleefd door je agenda. Het is daardoor niet altijd makkelijk om de tijd te nemen voor rust en reflectie. Er is altijd wel een crisisje op te lossen. Maar de bijeenkomsten van het ABD LaB stonden op gezette tijden in mijn agenda. Het waren bovendien afspraken met mededirecteuren binnen de rijksoverheid. Dat vroeg om commitment, waardoor ik mezelf dwong, maar ook gunde, om tijd in te ruimen en even stil te staan. Dat gun ik alle ABD’ers. Doe gewoon mee, ook – of misschien zelfs juist – als je er eigenlijk geen tijd voor hebt.
Mijn deelname heeft me veel gebracht. Het belangrijkste? Ik heb mezelf beter leren kennen. Daardoor ervaar ik meer vrijmoedigheid en autonomie in mijn werk. Ik heb geleerd om op mezelf te vertrouwen: dit is wie ik ben en deze richting wil ik op. Ik durf meer te varen op mijn intuïtie. Samen ontdekten we: als je vertrouwt op je gevoel, zit je er eigenlijk nooit naast.’
