Het leer- en ontwikkelaanbod van DGABD

Klimaatverandering, de opvang van asielzoekers, het gebrek aan vertrouwen in de overheid: de maatschappelijke opgaven van nu vragen om breed inzetbare publieke leiders met up-to-date kennis van relevante thema’s. Met het leer- en ontwikkelaanbod organiseert DGABD daarom activiteiten op het gebied van leiderschapsontwikkeling. ABD’ers leren van en met elkaar in onder andere het Zomerprogramma, leertrajecten en het ABD LaB.

Zomerprogramma: met nieuwe ogen

Een van de trainers tijdens het Zomerprogramma van 2023 is Marijn Molema. Hij is plaatsvervangend directeur bij het Planbureau Fryslân en daarnaast bijzonder hoogleraar Regionale Vitaliteit en Dynamiek aan de Letterenfaculteit van de Rijksuniversiteit Groningen. In zijn boek ‘Zwaaien, roepen, springen - naar een land waarin elke regio telt’ geeft hij zijn visie op regionaal denken en doen in Nederland. In zijn training wil hij ABD’ers inspireren om met nieuwe ogen te kijken naar het regionale optreden van de overheid bij grote opgaven.

‘Bij het Planbureau viel ons oog op een interessante tegenstelling’, vertelt Marijn. ‘Op sociaaleconomische indicatoren doet Friesland het minder goed dan andere provincies. Bijvoorbeeld wat betreft het aantal banen per duizend inwoners en het gemiddelde inkomen. Maar als het gaat om sociale factoren en mate van tevredenheid doet Friesland het juist heel goed. Dat is de Friese paradox: als een provincie economisch slechter scoort, zou je verwachten dat de inwoners minder tevreden zijn. Maar het tegengestelde blijkt hier dus het geval. Zo zie je maar: inwoners ervaren hun regio soms heel anders dan het beeld dat de overheid heeft.’

Interessante materie

Dit inzicht markeert een verandering in hoe we denken over regio’s en regionale verschillen, legt Marijn uit. ‘Ondanks 75 jaar regionaal beleid voelen de regio’s zich achtergesteld, er heerst regionaal onbehagen. Denk bijvoorbeeld aan al die omgekeerde vlaggen. Lange tijd was de rijksoverheid vooral gefixeerd op de economische achterstand van regio’s. Nu begint er meer aandacht te komen voor de aspecten die een regio uniek maken. Zowel bij de overheid als bij de regio’s zelf. Dat leek me interessante materie voor ABD’ers, omdat het aanknopingspunten biedt om de broodnodige samenwerking met de regio’s te verbeteren. Zodat zij niet langer hoeven te zwaaien, roepen en springen om de aandacht te krijgen die ze verdienen.’

‘De kennis over regionale verschillen die ABD’ers in de training opdoen, vertalen we ook naar hun eigen leiderschapsstijl’, aldus Marijn. ‘Met als doel om het beleid hierop beter af te stemmen en op een verantwoorde manier met de regio’s om te gaan. Maar ook de eigen biografie van de deelnemers is een belangrijk onderdeel van mijn training komende zomer. Zij reflecteren samen op de plek waar zij zijn opgegroeid en welke invloed dat heeft op hoe zij nu in hun werk staan. Bijvoorbeeld op de waarden die je
hanteert.’

Leertraject: direct toepasbaar

De zomer is een mooi moment voor professionele ontwikkeling. Dat vond ook Nizanne Kruithof, directeur Digitalisering en algemeen directeur I-Interim Rijk (ad interim) bij BZK. Zij volgde in het Zomerprogramma de masterclass Conflict-eren. ‘Dat vond ik zo leuk en interessant dat ik me aanmeldde voor het verdiepende  leertraject Conflict-eren later dat jaar’, vertelt ze. ‘Onze trainer Shirine Moerkerken leerde ons functioneel conflict in te zetten om complexe maatschappelijke vraagstukken verder te brengen. Een fascinerend uitgangspunt, vooral omdat we conflict vaak beschouwen als een probleem. Shirine stelt juist: het is heel leerzaam om te leren herkennen wanneer er een verschil van mening is, hardop of onderhuids.’

Binnen de overheid is er vaak de neiging om te snel naar consensus te zoeken, vindt Nizanne. ‘Maar je hoeft een meningsverschil niet zo snel mogelijk de wereld uit te helpen. Soms is het productiever om het juist even met elkaar oneens te zijn en dat te onderzoeken zonder een schuldige aan te wijzen: waarin en waarom verschilt onze mening? En hoe profiteren we daarvan?’ In de training Conflict-eren leren de deelnemers gebruik te maken van conflict om de organisatie verder te brengen. ‘Deze nieuwe kennis is direct toepasbaar op mijn werk’, aldus Nizanne. ‘Ik vraag nu bijvoorbeeld vaak: wat in deze context maakt  het voor jou logisch om dit zo te doen? Een ongebruikelijke en soms ongemakkelijke vraag, maar je haalt zo wel de lading uit conflicten. En mijn besluiten worden er uiteindelijk beter van. Het is echt een verrijking voor mijn dagelijks werk.’

ABD LaB: uit de dagelijkse hectiek

Naast het Zomerprogramma heeft DGABD ook een leiderschapsprogramma speciaal voor directeuren: ABD LaB (Leiderschap aan Bod). ABD LaB is een leertraject op maat voor directeuren bij de overheid. In leergroepen van vijf ontwikkelen deelnemers samen met een begeleider een leeragenda. Die bestaat onder andere uit bijeenkomsten, trainingen en reflectiesessies waarin deelnemers de dilemma’s die zij in hun dagelijks werk tegenkomen met elkaar bespreken. Ruim 120 directeuren hebben inmiddels deelgenomen aan het ABD LaB. Waaronder Esther Veldhuis, directeur Plantaardige Agroketens en Voedselkwaliteit bij LNV. ‘Ik wilde graag reflecteren en met en van anderen leren’, vertelt zij. ‘De mensen in mijn leergroep zitten allemaal op verschillende plekken binnen de overheid en in een andere fase van hun loopbaan. Juist die verscheidenheid was heel waardevol. Ik werk bijvoorbeeld bij een beleidsdirectie, maar er zit in mijn groep ook iemand die werkt bij een toezichthouder en iemand die werkt bij een onderzoeksinstituut. Dat zijn totaal andere perspectieven binnen de overheid. Je staat dan echt even in andermans schoenen, wat leidt tot heel inzichtelijke gesprekken.’

Esther en haar leergroep hadden onder andere sessies over de dilemma’s in politiek-ambtelijke  verhoudingen en zij deden organisatieopstellingen. ‘Maar het belangrijkste vond ik de waarachtige gesprekken die we naar aanleiding van de sessies in de groep voerden. Daar was ik echt naar op zoek: in een veilige omgeving vrij experimenteren en samen reflecteren op wat je op je werk meemaakt en hoe je het aanpakt. Het was bijzonder dat onze begeleider Marise Hazenberg van DGABD ons binnen bepaalde kaders de ruimte gaf om onze leerbehoefte vorm te geven.’ Het LaB gaf Esther ook de kans om even uit de dagelijkse hectiek te stappen. ‘Het is een gepland moment om even stil te kunnen staan. Anders hol je maar door.’