Totstandkoming nieuwe pensioenwet

Dat de Wet toekomst pensioenen niet zonder slag of stoot tot stand kwam, is volgens Stan niet zo verwonderlijk. ‘Dit thema raakt tien miljoen Nederlanders en het gaat om 1500 miljard euro. Dan zet je niet snel grote stappen. Uiteindelijk wil je een pensioenwet voor de komende vijftig jaar, niet voor één kabinetsperiode.’ Tjerk: ‘In de slotfase van de totstandkoming van de wet dacht ik nog: “Het zal toch niet gebeuren dat het tóch nog ergens fout gaat?” Dan hadden we misschien wel weer twee decennia nodig gehad om tot dit punt te komen.’

Emotionele discussies

Net als alle overige betrokken partijen vonden Stan en Tjerk het hoog tijd voor een modernisering van ons pensioenstelsel. ‘In het oude stelsel was het de bedoeling om de pensioenen elk jaar te indexeren’, legt Stan uit. ‘Maar een steeds groter deel van de pensioenpot moest als veiligheidsbuffer apart worden gehouden. Dat dit ten koste gaat van de hoogte van de pensioenen, leidt bij ouderen natuurlijk tot boosheid. We konden in het afgelopen decennium een voor hen belangrijke belofte niet waarmaken. De jongeren daarvoor laten betalen, is ook niet meer eerlijk. Want als zij dan straks zelf aan de beurt zijn, is de pot weer op. Bovendien werken mensen niet meer veertig jaar bij dezelfde baas.’

Tjerk merkt dat het thema veel emoties losmaakt in de samenleving. ‘Je zou denken dat het vooral een technisch dossier is, maar mensen krijgen hier echt een hoge bloeddruk van. De discussies verlopen op een manier die je lang niet bij alle heikele thema’s tegenkomt. En dus was er een tocht door de woestijn voor nodig om tot elkaar te komen. Het belangrijkste is dan: alle feiten op tafel, alle mensen aan tafel.’

Duizenden vragen, tientallen uren

Zowel in de Tweede als in de Eerste Kamer was het tot de laatste dag spannend: zou de Wet toekomst pensioenen worden aangenomen? Stan blikt terug op die hectische periodes. ‘Van de Raad voor de Rechtspraak en de pensioenfondsen tot de vakbonden en de toezichthouders: we hebben in het wetgevingsproces ontzettend veel adviezen verwerkt. Daar kwamen alleen al vanuit de Tweede Kamer nog eens bijna drieduizend vragen bij, die we stuk voor stuk schriftelijk of mondeling hebben beantwoord. Minister Carola Schouten heeft in totaal tachtig uur gedebatteerd. Dat maakt het voor mij extra bijzonder dat deze wet er nu ligt.’

Met ziel en zaligheid

Nu de pensioenwet er ligt, is het tijd om de samenleving te informeren. Een kritische en soms gefrustreerde samenleving welteverstaan. Stan: ‘Ik heb geleerd om op verjaardagen in dertig seconden uit te kunnen leggen waarom dit nieuwe pensioenstelsel van belang is. Je kunt pas een campagne starten als een wet is aangenomen. Als je dat eerder doet, dan hoor je tegenstanders – terecht – zeggen dat we ons hele apparaat inzetten om een wet erdoorheen te drukken. Het is de uitdaging om een simpele en effectieve campagne te ontwikkelen, die uitlegt waarom we ons stelsel moderniseren.’

Ook Tjerk heeft geleerd om complexe zaken zo simpel mogelijk over te brengen. ‘Tegelijkertijd vind ik dat we de relatie tussen overheid en burger nog eens goed moeten overdenken. Onder een tweet van DNB stond het onlangs vol met samenzweringstheorieën. We zouden het geld van iedere Nederlander afpakken. Waar komt al die boosheid toch vandaan? Ik zie bij de overheid echte professionals, die zich met ziel en zaligheid inzetten voor de publieke zaak.’

Stan snapt een deel van de boosheid wel. ‘We doen ook een hoop nog níet goed. Ik houd me binnen SZW ook bezig met de arbeidsmarkt. Kijk bijvoorbeeld naar de bagage-afhandelaren op Schiphol en de werkomstandigheden voor arbeidsmigranten: ik kan me goed voorstellen dat sommige mensen geen bescherming ervaren van de overheid. Daar moeten we dus hard aan werken.’

Water bij de wijn

De komende jaren krijgen pensioenfondsen de tijd om de overgang naar het nieuwe stelsel in goede banen te leiden. Een ‘grote omrekenoperatie’, aldus Stan. Hij is blij met het eindresultaat, maar ziet nog altijd een complexe wet voor zich liggen. ‘Het is ons niet gelukt om de pensioenwet heel veel simpeler te maken. Dat is een gemiste kans, maar ik snap wat de oorzaak is. We hebben een deal moeten sluiten met zó veel partijen. Het belangrijkste doel was een evenwichtig stelsel. En dat is gelukt.’

Stan kijkt tevreden terug op een intensief onderhandelingsproces. ‘De afgelopen drie jaar ben ik daarin ook maar gewoon een passant geweest. Ik sta op de grote schouders van mijn voorgangers. Het is heel bijzonder om te zien hoe we dit met de hele polder tot een goed einde hebben gebracht.’ Tjerk herinnert zich een mooi moment van een paar jaar geleden. ‘Ik werd op een avond vlak voor een akkoord gebeld door een werknemersdelegatie, die graag eens wilde horen wat DNB vond van enkele punten in de nieuwe wet. Dat die delegatie ons zag als een partij voor betrouwbaar advies, gaf mij ontzettend veel voldoening. DNB heeft zich in dit dossier altijd willen opstellen als een adviseur voor iedereen, zonder zelf partijdig te zijn. Die rol is ons ook altijd gegund.’